پایش مداوم منابع آبی

دکتر افشین دلشاد در گفت و گو با وبدا با بیان اینکه «آب شرب نباید آلوده به میکروب باشد» گفت: میکروب‌ها در آب آشامیدنی عمدتاً بیماری‌های گوارشی ایجاد می‌کنند. به همین دلیل آب آشامیدنی کلرزنی می‌شود و میزان کلر باقیمانده باید طبق استاندارد، کمتر از یک پی‌پی‌ام باشد.

 

وی با بیان اینکه بار میکروبی و کلر باقیمانده از مهم‌ترین شاخص‌هایی هستند که مرتب سنجش می‌شوند. افزود: علاوه بر این، ظاهر آب شامل شفافیت و تمیزی نیز بررسی می‌شود. شرکت آب و فاضلاب به‌طور منظم این آزمایش‌ها را انجام می‌دهد و دانشگاه علوم پزشکی نیز به عنوان ناظر مستقل، نمونه‌برداری مجدد انجام می‌دهد تا از سلامت و گندزدایی درست آب مطمئن شود.

 

وی افزود: در برخی موارد اگر منابع آب زیرزمینی با فاضلاب مخلوط شوند، سطح نیترات بالا می‌رود. نیترات‌ها در درازمدت می‌توانند سرطان‌زا باشند. در چنین شرایطی دو راهکار داریم: یا چاه‌های پرنیترات از مدار مصرف خارج می‌شوند یا در صورتی‌که غلظت نیترات پایین‌تر باشد، آب آن‌ها با منابع سالم‌تر ترکیب می‌شود. بنابراین هیچ آبی با نیترات بالا بدون کنترل وارد شبکه آب شرب نمی‌شود.

 

خطر استفاده از منابع غیرمطمئن

 

معاون بهداشتی دانشگاه با هشدار به مردم ادامه داد: منابعی که تحت پوشش آب و فاضلاب نیستند، الزاماً سالم نیستند. بسیاری از چشمه‌هایی که مردم به‌دلیل زلال بودن یا طعم خوبشان استفاده می‌کنند، ممکن است آلوده باشند. ظاهر سالم آب هیچ تضمینی برای سلامت آن نیست. استفاده از چنین منابعی می‌تواند بیماری‌های خطرناکی مانند وبا یا اسهال خونی ایجاد کند.

 

دکتر دلشاد ادامه داد: اگر مردم به سلامت آب مشکوک باشند، بهترین کار این است که آب را بجوشانند. جوشاندن می‌تواند بار میکروبی را از بین ببرد، هرچند مواد شیمیایی مانند نیترات با جوشیدن حذف نمی‌شوند و باید در آزمایشگاه بررسی شوند. سرطان، بیماری چندعاملی و دیرهنگام دکتر دلشاد با رد ساده‌انگاری‌های رایج درباره سرطان گفت: هیچ فردی با خوردن یک لیوان آب آلوده یا حتی یک جرعه آب پرنیترات دچار سرطان نمی‌شود. سرطان‌ها معمولاً نتیجه سال‌ها تجمع عوامل مختلف هستند. علاوه بر آب، بسیاری از خوراکی‌ها هم نیترات دارند؛ مثل سیب‌زمینی سرخ‌کرده، نان برشته و حتی فرآورده‌های گوشتی مثل کالباس. بنابراین تمرکز تنها بر آب، خطای علمی است. عوامل پرخطری مثل سیگار و الکل نیز نقش قطعی در افزایش سرطان دارند.

 

دشواری علمی اثبات علیت

 

این مسئول توضیح داد: برای اینکه یک عامل خاص را عامل مستقیم سرطان بدانیم، باید مطالعات طولانی و بسیار دقیق انجام شود. لازم است دو گروه مورد و شاهد با شرایط یکسان مقایسه شوند. چیزی که در بسیاری از موارد حتی از نظر اخلاقی امکان‌پذیر نیست. به همین دلیل است که تاکنون هیچ مطالعه قطعی نشان نداده است که فلان خوراکی یا فلان منبع آب، به‌طور مستقیم سرطان‌زا باشد. در دنیا اثبات علیت بین سبک زندگی و سرطان فرآیندی بسیار دشوار، زمان‌بر و پیچیده است.

 

وی یادآور شد: خراسان شمالی در مسیر کمربند جهانی سرطان مری قرار دارد. منطقه‌ای که از آذربایجان تا ترکمنستان کشیده شده است. سال‌هاست پژوهشگران به دنبال علت هستند، اما هیچ عامل واحدی مثل چای داغ، نان سوخته یا ماهی شور به‌طور قطعی ثابت نشده است. به همین دلیل بروز موارد بیشتر سرطان مری در استان، لزوماً ناشی از یک عامل مشخص نیست.

 

ضرورت بررسی‌های آماری بلندمدت

 

دکتر دلشاد گفت: برای سنجش واقعی افزایش موارد سرطان، باید آمار چندین ساله جمعیت منطقه با مناطق مشابه مقایسه شود. سرطان بیماری‌ای است که حداقل در بازه‌های پنج تا ده‌ساله معنا پیدا می‌کند. مشاهده چند مورد در یک منطقه طی یک یا دو سال نمی‌تواند مبنای علمی باشد.

 

معاون بهداشتی دانشگاه تأکید کرد: تا امروز در آب شرب شبکه‌ای خراسان شمالی هیچ ماده سرطان‌زای قطعی پیدا نشده است. مردم باید تنها از آب‌های تحت پوشش شبکه استفاده کنند و به شایعات بی‌اساس توجه نکنند. سواد سلامت یعنی اینکه اطلاعات خود را از منابع معتبر دریافت کنیم. بسیاری از توصیه‌های فضای مجازی پایه علمی ندارند و حتی می‌توانند خطرناک باشند. در مقابل، رفتارهای سالم مثل مصرف میوه و سبزی تازه و پرهیز از دخانیات، واقعاً می‌توانند شانس ابتلا به سرطان را کاهش دهند.