بهداشت دست، در ساده‌ترین تعریف، یعنی شستن یا ضدعفونی‌کردن صحیح و اصولی دست‌ها در زمان‌های کلیدی. شاید ساده به نظر برسد، اما این عمل یکی از مهم‌ترین و مؤثرترین روش‌ها برای پیشگیری از بیماری‌های عفونی است. سازمان جهانی بهداشت بارها تأکید کرده که رعایت بهداشت دست می‌تواند جان میلیون‌ها نفر را نجات دهد، به‌ویژه در محیط‌های درمانی. 

 

 فهرست این بیماری‌ها طولانی است. بیماری‌های گوارشی مانند اسهال ویروسی، هپاتیت آ، بیماری‌های تنفسی مانند آنفلوآنزا و کووید-۱۹، بیماری‌های انگلی مثل ژیاردیازیس و حتی عفونت‌های بیمارستانی مانند "ام‌آر‌اس‌ای" (نوعی باکتری مقاوم به آنتی‌بیوتیک) از جمله مواردی هستند که از طریق دست‌های آلوده منتقل می‌شوند. متأسفانه در بسیاری از موارد، افراد ناقل بدون آنکه خود علائمی داشته باشند، بیماری را از طریق تماس دست منتقل می‌کنند. 

 

زمان‌هایی مثل قبل از غذا خوردن، پس از استفاده از سرویس بهداشتی، پس از تماس با فرد بیمار، قبل و بعد از تماس با زخم، یا هنگام ورود به خانه از بیرون، از جمله موقعیت‌هایی هستند که شستن دست‌ها باید جدی گرفته شود. در محیط‌های درمانی هم پنج لحظه کلیدی توسط سازمان جهانی بهداشت تعریف شده که شامل: ۱. قبل از تماس با بیمار ۲. قبل از انجام اقدامات تمیز ۳. پس از تماس با مایعات بدن بیمار ۴. پس از تماس با خود بیمار ۵. پس از تماس با وسایل اطراف بیمار

 

 آیا استفاده از محلول‌های ضدعفونی‌کننده جایگزین شست‌وشو با آب و صابون می‌شود؟ 

در نبود آب و صابون، محلول‌های الکلی (با حداقل ۶۰ درصد الکل) بسیار مؤثرند، اما در شرایطی که دست‌ها به‌وضوح آلوده یا چرب باشند، حتماً باید از آب و صابون استفاده کرد. هر دو روش در جای خود مؤثرند؛ نکته کلیدی، رعایت روش صحیح و زمان کافی برای انجام آن است. 

 

بهداشت دست، نه فقط یک اقدام بهداشتی، بلکه نشانه‌ای از احترام به سلامت خود و دیگران است. اگر بخواهیم جامعه‌ای سالم‌تر داشته باشیم، باید بهداشت دست را به یک عادت همگانی و فرهنگ عمومی تبدیل کنیم. سلامت، از همین‌جا آغاز می‌شود—از دستانی تمیز.