دکتر صفی خانی در گفت و گو با وبدا؛ با نگاهی تخصصی و در عین حال ساده، به سراغ چیستی، علائم، دلایل، روش‌های تشخیص، درمان و نقش سبک زندگی در این بیماری پرداخت و در پاسخ به این سوال که آرتریت پسوریاتیک چیست؟ گفت: آرتریت پسوریاتیک یک بیماری خودایمنی و التهابی مزمن است که باعث درگیری مفاصل، تاندون‌ها، لیگامان‌ها و گاه استخوان‌ها می‌شود.

 

رئیس بیمارستان امام حسن (ع) بجنورد با بیان اینکه این بیماری معمولاً در افرادی دیده می‌شود که از قبل به پسوریازیس (بیماری پوستی با لکه‌های قرمز و پوسته‌دار) مبتلا هستند، اما گاهی مفاصل حتی پیش از بروز ضایعات پوستی درگیر می‌شوند. اضافه کرد: سیستم ایمنی در این حالت، اشتباهاً به سلول‌های مفصلی و پوستی حمله می‌کند و باعث التهاب، تورم و درد می‌شود.

 

دکتر صفی خانی با بیان اینکه این بیماری معمولاً در سنین ۳۰ تا ۵۵ سالگی آغاز می‌شود. عنوان کرد: در بسیاری از بیماران ابتدا پوست و ناخن درگیر می‌شوند، سپس بعد از ماه‌ها یا سال‌ها، مفاصل دچار التهاب می شوند، اما در برخی موارد، نشانه‌های مفصلی اولین علامت بیماری است.

 

وی افزود: سیر بیماری نوسانی است، دوره‌های «شعله‌ور» با التهاب فعال و دوره‌های «خاموشی نسبی» که علائم کاهش می‌یابند. بدون درمان مناسب، التهاب مزمن می‌تواند به تخریب دائمی مفاصل منجر شود.

 

این پزشک متخصص با اشاره به اینکه نشانه‌های آرتریت پسوریاتیک می‌تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد، خاطرنشان کرد: درد، تورم و گرمی مفاصل (به‌ویژه انگشتان، زانو، مچ یا ستون فقرات)، خشکی مفصل‌ها به‌ویژه هنگام بیدار شدن از خواب، تورم انگشتان به شکل «سوسیس» (داکتیلیت)، درد در محل اتصال تاندون به استخوان (مثلاً پاشنه پا یا کف پا)، تغییرات ناخن مانند حفره‌دار شدن، ضخیم شدن یا جدا شدن از بستر، ضایعات پوستی پسوریازیس و خستگی مزمن و احساس ضعف عمومی از علائم این بیماری است و هر فرد مبتلا به پسوریازیس که دچار یکی از علائم بالا شود، باید حتماً توسط روماتولوژیست بررسی شود.

 

چه کسانی باید به PsA شک کنند؟

وی در پاسخ به این سوال عنوان کرد: مبتلایان به پسوریازیس پوستی یا ناخنی که دچار درد مفصل، تورم یا خشکی صبحگاهی شده‌اند، افرادی با سابقه خانوادگی پسوریازیس یا آرتریت‌های التهابی، بیمارانی با درد مکرر در کمر یا لگن همراه با تغییرات پوستی، کسانی که تورم انگشتان دست یا پا به‌صورت کامل دارند و هر فردی با ضایعات پوستی و درد مفاصل کوچک یا بزرگ باید به این بیماری شک کنند.

 

دکتر صفی خانی با بیان اینکه تشخیص این بیماری ترکیبی از بررسی بالینی و آزمایشگاهی است، تاکید کرد: معاینه پزشک روماتولوژیست، ارزیابی مفاصل، پوست، ناخن و محل اتصال تاندون‌ها، آزمایش خون و بررسی شاخص‌های التهابی (ESR، CRP)  درحالی‌که تست‌های خودایمنی مانند RF و anti-CCP معمولاً منفی‌اند. تصویربرداری مانند رادیوگرافی، MRI یا سونوگرافی برای بررسی التهاب، تورم و تخریب مفصل و شرح حال و سابقه خانوادگی از جهت وجود پسوریازیس یا سابقه فامیلی در تصمیم نهایی اهمیت دارد.

 

وی یادآوری کرد: هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص PsA وجود ندارد و تشخیص بیشتر به ترکیب نشانه‌ها و یافته‌های بالینی بستگی دارد.

 

علت بروز بیماری و نقش ژنتیک

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی درخصوص علت بروز این بیماری نیز عنوان کرد: علت دقیق هنوز ناشناخته است، اما ترکیبی از ژن‌ها، ایمنی بدن و عوامل محیطی در آن نقش دارند. ژن‌هایی مانند HLA-B27 و HLA-Cw6 در برخی بیماران شایع‌ترند.

 

وی ادامه داد: عفونت‌های ویروسی، استرس، آسیب‌های پوستی و چاقی می‌توانند محرک بیماری باشند، همچنین سیگار و سبک زندگی ناسالم احتمال شروع یا شعله‌وری بیماری را افزایش می‌دهند، به‌طور خلاصه، PsA نتیجه‌ی تعامل بین وراثت و محرک‌های محیطی است.

 

نقش تغذیه و سبک زندگی

متخصص روماتولوژی با بیان اینکه اگرچه رژیم غذایی به‌تنهایی درمان‌کننده نیست، اما نقش حمایتی مهمی دارد، یادآوری کرد: حفظ وزن مناسب برای کاهش فشار روی مفاصل، پرهیز از سیگار و الکل، افزایش مصرف میوه، سبزی، ماهی‌های چرب، و اسیدهای چرب امگا-۳، کاهش مصرف قند، فست‌فود و گوشت‌های فرآوری‌شده و ورزش منظم، یوگا یا شنا برای حفظ تحرک و کاهش التهاب از درمان های کمک کننده این بیماری هستند.

 

دکتر مرتضی صفی خانی با بیان اینکه درمان آرتریت پسوریاتیک چند مرحله‌ای است و باید تحت نظر روماتولوژیست انجام شود، گفت: داروهای ضد التهاب (NSAIDs)، برای کاهش درد و التهاب خفیف، داروهای تعدیل‌کننده سیستم ایمنی (DMARDs)، داروهای بیولوژیک و داروهای هدفمند جدید، مورد استفاده قرار می گیرند.

 

وی به فیزیوتراپی و تمرین درمانی، جهت حفظ حرکت مفصل‌ها و جلوگیری از خشکی، درمان پوست و ناخن با همکاری نزدیک بین متخصص پوست و روماتولوژی نیز اشاره و اهمیت آن را یادآور شد.

 

 وی افزود: شدت بیماری بر اساس الگوی درگیری و شدت التهاب به خفیف، متوسط و شدید تقسیم می شود که در نوع خفیف درگیری محدود، پاسخ به درمان اولیه خوب است، شدت متوسط، درگیری چند مفصل یا علائم پوستی فعال دیده می شود و در نوع شدید، تخریب استخوان، تغییر شکل انگشتان، یا التهاب ستون فقرات بروز می کند.

 

 آیا این بیماری قابل پیشگیری است؟

رئیس بیمارستان امام حین (ع) بجنورد و فوق تخصص روماتولوژی در پاسخ به این سوال نیز گفت: پیشگیری کامل ممکن نیست، اما با مدیریت سبک زندگی و تشخیص زودهنگام می‌توان خطر بروز یا پیشرفت آن را کاهش داد.

 

وی افزود: کنترل پسوریازیس و مراجعه منظم به پزشک، حفظ وزن سالم، پرهیز از سیگار، کاهش استرس، فعالیت بدنی منظم می تواند در پیشگیری نقش داشته باشند.

 

وی تاکید کرد: آرتریت پسوریاتیک اگر زود تشخیص داده شود، قابل‌کنترل و قابل‌مهار است. بیماران باید یاد بگیرند علائم هشدار را بشناسند، از مفاصل خود مراقبت کنند و در کنار پزشک، سبک زندگی سالمی داشته باشند.

 

وی ادامه داد: آرتریت پسوریاتیک بیماری‌ای است میان پوست و مفصل، شناخت زودهنگام، درمان علمی و توجه به بدن، می‌تواند مانع از آسیب‌های غیرقابل‌برگشت شود بنابراین هر لکه پوستی یا درد مفصلی ساده را دست‌کم نگیرید.