دکتر محمدرضا اکبری روز شنبه 17 تیرماه 1402 با بیان این مطلب در گفتگو با وب‌دا، با اشاره به بیماری سالک به عنوان مهمترین بیماری پوستی مشترک بین انسان و حیوان  افزود: در این بیماری زخم هایی بر روی نقاط مختلف بدن (بخصوص صورت ،دست و پا) ایجاد می شود که علاوه بر نیاز به درمان طولانی مدت - در بعضی موارد حدود یک سال - از عوارض آن  به جا ماندن یک جوشگاه دایمی و فرو رفته پس از بهبودی می باشد،که وجود این جوشگاه در ناحیه صورت بخصوص در دختر خانم‌ها به زیبایی فرد لطمه می‌زند.

 

وی با بیان اینکه ناقل سالک، پشه ریزی بنام پشه خاکی(فلبوتوموس) است که  از طریق گزش و خونخواری  انگل بیماری را انتقال می دهد، اضافه کرد: پشه خاکی به رنگ زرد کم رنگ(خاکی رنگ) و خیلی ریز به اندازه 2-3 میلی متر می باشد و موقع استراحت بال های خود را به صورت عدد7 نگه می دارد، جهشی پرواز می کند و پشه خاکی در تمام طول سال فعال بوده ولی بیشترین فعالیت آن  از اردیبهشت تا شهریور ماه است.

 

وی ادامه داد: پشه خاکی هنگام غروب آفتاب از پناهگاه خود بیرون آمده و شروع به گزش و خونخواری می نماید و فعالیت آن تا صبح ادامه دارد اما بیشترین فعالیت آن در نیمه  اول شب(هنگام غروب آفتاب) است، این حشره ، موقع روز در پناهگاه های تاریک،گرم و نسبتا مرطوب مانند زیر زمین منازل و شکاف های عمقی دیوارها، داخل درز های سقفی چوبی، پشت کمد ها،قاب عکس ها و سایر اشیا ثابت در خانه و بیرون از منزل، اصطبل ها، اطراف توده های زباله ، کود های حیوانی و سایر انباشت های پس مانده های منازل، اماکن متروکه، لانه جوندگان و غار ها استراحت می کنند و معمولا قسمت هایی از بدن که بدون  پوشش هستند را مورد گزش قرار می دهد و در نتیجه بیشترین زخم هایی که ایجاد می شود در نقاط باز بدن (دست,پا و صورت) است.

وی با اشاره به اینکه مخزن بیماری بعضی جوندگان وحشی در (لیشمانیوز روستایی )و انسان بیمار و انواع سگ سانان در (لیشمانیوز شهری) است، در پاسخ به این سوال که  چگونه به بیماری مبتلا می شویم ، تشریح کرد: پشه خاکی هنگام غروب آفتاب برای تغذیه وارد محیط شده و ضمن گزش و خونخواری از مخزن آلوده مثل (موش، سگ و یا انسان بیمار) تعدادی انگل لیشمانیا را وارد بدن خود می نماید. انگل لیشمانیا در بدن پشه خاکی  در طی 4تا 18 روز تکثیر و تغییر شکل یافته و پشه خاکی تبدیل به پشه خاکی آلوده شده و چنانچه ، انسان در معرض گزش پشه خاکی آلوده قرار گیرد ، عامل بیماری به انسان  سالم منتقل خواهد شد.

 

دکتر اکبری عنوان کرد: هنگامی که پشه خاکی آلوده یک فرد را مورد گزش قرار می‌دهد بعد از حدود 2 ماه(دوره کمون) یک جوش بدون درد و به دنبال آن زخم ایجاد می شود که این زخم گاهی یک تا سال طول می کشد تا بهبود یابد و به همین دلیل است که اکثر گزش‌های پشه خاکی در بهار و تابستان اتفاق می افتد ولی ما زخم‌های بیماری سالک را در اواخر تابستان و پاییز و گاهی زمستان شاهد هستیم.

 

وی علائم و نشانه‌های بیماری سالک را نیز برشمرد و گفت: بعد از دوره نهفتگی، زخم ابتدا به صورت یک برجستگی کوچک و قرمز رنگی در محل گزش پشه ظاهر می‌شود که معمولا بدون درد است و در اثر فشار محو نمی‌شود و ممکن است کمی خارش داشته باشد.

 

وی در خصوص راه‌های پیشگیری از بیماری سالک نیز گفت: عوامل محیطی  مانند: جمع‌آوری و دفن بهداشتی مستمر زباله از محیط زندگی، جمع آوری و دفن فضولات و کود های حیوانی از محل زندگی انسان و دام، به سازی و ترمیم شکاف ها و درز های دیوار ها در مناطق مسکونی انسان و دام، تخریب و تسطیح اماکن مخروبه، جلوگیری از انباشتن نخاله های ساختمانی در هنگام ساختمان سازی  و جمع آوری سریع آن، بهسازی(آسفالت یا ...) کوچه ها و خیابان های خاکی از جمله راه های پیشگیری هستند.

 

معاون بهداشت دانشگاه به بیماری تب مالت نیز اشاره و بیان کرد: تب مالت یا بروسلوز یکی از بیماری‌های  عفوني قابل انتقال بين انسان و حیوان  بوده که از طریق حیوانات آلوده(گاو، گوسفند، بز، شتر و گاومیش) به انسان منتقل می‌شود.

 

 

وی علائم شایع این بیماری را برشمرد و گفت: علایم شایع آن تب و لرز، خستگی، تعریق، سردرد، درد مفاصل و کمر، بی‌اشتهایی، کاهش، وزن، یبوس، گلودرد و سرفه خشک و مهم‌ترين علامت بيماري در دام‌ها سقط جنين و زايش دام نارس است.

 

وی در پاسخ به این سوال که راه‌های انتقال و پیشگیری از این بیماری چیست نیز بیان کرد: مهم‌ترین راه انتقال  مصرف شیر خام آلوده، فرآورده‌های لبنی تهیه شده از شیر خام یا شیری که به خوبی جوشیده نشده مخصوصا پنیر محلی، خامه، سرشیر بستنی و... است اما جوشاندن و هم زدن شیر به مدت 3 تا 5 دقیقه از زمان شروع جوش و استفاده از شیر و فراورده‌های لبنی پاستوریزه، استفاده از وسایل حفاظتی مانند دستکش، عینک، چکمه و لباس غیر قابل نفوذ در موقع تماس با حیوانات، مهم‌ترین راه پیشگیری از تب مالت در حیوانات واکسیناسیون و شناسایی و جدا کردن حیوانات آلوده است.

 

دکتر اکبری به بیماری هاری نیز اشاره و عنوان کرد: بيماري عفوني حاد ( آنسفاليت ) و كشنده ويروسي است. اين بيماري مخصوص گوشت خواران اهلي و وحشي بوده ، انسان و ساير حيوانات خونگرم پستاندار، به طور تصادفي واغلب ازطريق حيوان گزيدگي به آن مبتلا مي شوند ، اصلي ترين راه سرايت بيماري گازگرفتن به وسيله حيوان هار است . البته از طريق كشيده شدن پنجه آغشته به بزاق حاوي ويروس نيز منتقل مي شود، دوره کمون معمولا 15 روز تا 3 ماه و بطور متوسط  1تا2 ماه  طول می‌کشد.

 

وی، کیست هیداتیک و تب کریمه گنکو را از دیگر این بیماری‌ها ذکر و بیان کرد: كيست هيداتيك يكي از بيماري‌هاي مشترك بين انسان و دام است که كرم بالغ در روده سگ و سگ سانان استقرار دارد و انسان و دام‌ها(گوسفند، بز و شتر) با خوردن سبزیجات و علوفه آلوده به تخم انگل كه با مدفوع سگ دفع گرديده به كيست هيداتيك مبتلا می‌شوند.

 

معاون بهداشت دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، ضد عفونی کامل سبزیجات، مبارزه با سگ‌های ولگرد و شست و شوی دست‌ها با آب و صابون بعد از تماس با حیوانات را از راه‌های پیشگیری از ابتلا به هاری عنوان کرد.

 

وی با اشاره به اینکه تب خونریزی دهنده کریمه کنگو یکی از بیماری های ویروسی مشترک بین انسان و دام است، ادامه داد:  امروزه در اکثر کشور های همسایه ایران مثل عراق، پاکستان،افغانستان،ترکیه،کشورهای عربی و...بیماری شایع می است و راه های انتقال آن از طریق گزش کنه آلوده، اله کردن کنه، تماس مستقیم با لاشه گوشت، خون، ترشحات وبافتهای آلوده، تماس باترشحات، خون وتنفس افراد مبتلا و تنفس در تماس با دامهای آلوده است.

 

دکتر اکبری یادآوری کرد: خودداری از له کردن کنه با دست یا روی بدن دام، خودداری از تماس بدن با ترشحات و خون دام، تهیه گوشت مورد نیاز از محل‌های مطمئن و تحت نظارت دامپزشکی، نگهداری گوشت تازه به مدت 24 ساعت در یخچال و سپس استفاده، روش‌های حفاظت شخصی در تماس با ترشحات و خون حیوان (پوشیدن دستکش، لباس بلند، چکمه، ماسک و عینک) و اجتناب از خوردن جگر خام ونیم پخته، نگهداری جگر، قلب، کلیه به مدت 48 ساعت در یخچال و سپس استفاده از آن از راه های مهم پیشگری از این بیماری است.