اثبات عدم تمکین زن از شوهر بسیار دشوار است، زیرا امری کاملاً خصوصی و شخصی است و ارائه شاهد برای آن میسر نیست، مگر اینکه خود زن نزد دادگاه به عدم تمکین اقرار کند یا این موضوع را به اطلاع اشخاصی رسانده باشد و آنها علیه او شهادت دهند یا اینکه قاضی با توجه به قرائن و امارات و شواهد پیرامونی و اظهارات طرفین علم به عدم تمکین پیدا کند.

معنای تمکین
زن پس از جاری شدن صیغه عقد و رسمیت یافتن ازدواج با همسرش می‌تواند از او نفقه طلب کند. در مقابل مرد نیز می‌تواند از همسرش تقاضای تمکین کند.
تمکین به دو بخش تقسیم می‌شود:

1- تمکین عام
زن باید در خانه‌ای که شوهر انتخاب می‌کند و البته متناسب با شان زوجه باشد، سکونت نماید و در واقع مرد به زن دسترسی داشته باشد، مگر اینکه انتخاب مسکن با زوجه در عقد نکاح شرط شده باشد ولی در عین حال بایستی پس از انتخاب مسکن تمکین عام از شوهر داشته باشد تا ناشزه محسوب نشود.
پذیرفتن ریاست مرد در خانواده و همچنین حق سکونت زوجه نیز تمکین عام زن از شوهر محسوب می‌شود.
ماده ۱۱۰۵ قانون مدنی – «در روابط زوجین ریاست خانواده از خصائص شوهر است»
ماده ۱۱۱۴ قانون مدنی – «زن باید در منزلی که شوهر تعیین می کند سکنی نماید مگر آنکه اختیار تعیین منزل به زن داده شده باشد»

2-تمکین خاص
برقراری رابطه خاص جنسی و زناشویی متعارف است و ناظر به اطاعت پذیری زن از مرد در مسائل جنسی به طور متعارف است. که در واقع تمکین جنسی و خاص است. مطابق قانون، چنانچه زن از وظایف زوجیت امتناع کند، صرفاً مستحق نفقه نخواهد بود. البته اگر شوهر بیماری واگیردار داشته باشد یا خود زن بیماری خاصی داشته باشد یا در ایام وضع حمل باشد، اجازه عدم تمکین را دارد.
در غیر این صورت در مواردی که امکان الزام زوجه به انجام وظایف زوجیت میسر نیست، می‌توان به دادگاه مراجعه کرد و ادعا عدم تمکین را کرد. بنابراین عدم تمکین صرفاً موجب عدم استحقاق زن برای دریافت نفقه است و تادیه مهریه همچنان بر عهده زوج است.

منبع https://haghgara.com/proof-of-spouse-disobedience/