به گزارش وبدا، پژوهش، امروز دیگر یک فعالیت صرفاً دانشگاهی یا تولید مقاله علمی نیست، بلکه به‌عنوان یکی از ارکان اصلی توسعه نظام سلامت، نقش مستقیمی در بهبود کیفیت خدمات درمانی، تصمیم‌سازی‌های بالینی و پاسخ‌گویی به نیازهای واقعی جامعه ایفا می‌کند؛ مسیری که بدون حمایت هدفمند نهادهای علمی و اجرایی، به نتیجه مطلوب نخواهد رسید.

 

ثمره این نگاه، معرفی سه نفر از اعضای هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی و دو نفر از دانشجویان این دانشگاه به‌عنوان نفرات برتر استان در نمایشگاه هفته پژوهش بود که اواسط ماه جاری برگزار شد؛ افتخاری که نشان می‌دهد سرمایه‌گذاری در پژوهش، می‌تواند به نتایج ملموس و اثرگذار در سطح استان و حتی ملی منجر شود. در ادامه این گفتگو را میخوانیم.

 

پژوهش از دل بالین؛ حل مسئله، نه صرفاً تولید مقاله

 

دکتر عادله صاحب‌نسق، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی و پژوهشگر برتر استان، پژوهش را ابزاری برای پاسخ به نیازهای واقعی بیماران می‌داند و معتقد است تحقیقات زمانی اثربخش خواهند بود که از دل بالین آغاز شوند و دوباره به همان نقطه بازگردند.

 

وی با اشاره به تمرکز اصلی پژوهش‌های خود گفت: تمرکز پژوهش‌ها و مقالات من بر حل مسائل واقعی بالینی بوده است؛ مسائلی که روزانه در بخش‌های بستری و مراقبت‌های ویژه با آن‌ها مواجه هستیم. دستاورد اصلی این پژوهش‌ها آن است که از یک سؤال بالینی آغاز شده و به کارآزمایی بالینی و در نهایت به فرآورده‌ای قابل استفاده در سیستم درمان می‌رسند.

 

این پژوهشگر برتر استان، یکی از چالش‌های جدی در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان را فرآیند رگ‌گیری و تزریق دارو در نوزادان نارس عنوان کرد و افزود: در بخش NICU یکی از مشکلات اصلی، دشواری رگ‌گیری در نوزادان نارس است. سوزن‌زنی‌های متعدد می‌تواند شرایط نوزاد را به‌هم بریزد. یکی از مطالعات ما به تهیه یک فرآورده موضعی اختصاص داشت که ضمن ایمنی برای نوزاد، فرآیند رگ‌گیری را برای همکاران پرستار تسهیل می‌کند.

 

به گفته وی، این نوع پژوهش‌ها توانسته‌اند مدت بستری بیماران را کاهش داده، عوارض دارویی را کم کنند و در تصمیم‌گیری‌های درمانی نقش مؤثری داشته باشند. در واقع پژوهش نه با هدف تولید مقاله، بلکه به‌عنوان ابزاری برای ارتقای کیفیت درمان مورد استفاده قرار گرفته است.

 

دکتر صاحب‌نسق فاصله میان ایده بالینی تا اجرای پژوهش کاربردی و تجاری‌سازی محصول را یکی از چالش‌های اصلی دانست و تأکید کرد: کارآزمایی‌های بالینی از سخت‌ترین مطالعات در اجرا هستند، اما نتایج آن‌ها در تصمیم‌گیری‌های بالینی بسیار راهگشاست. محدودیت‌های مالی و کمبود زیرساخت برای تبدیل پژوهش به محصول، از دیگر چالش‌ها به شمار می‌رود.

 

وی تقویت پژوهش‌های مسئله‌محور، حمایت از پژوهش‌های برخاسته از بالین، ایجاد ارتباط مؤثر میان بالین و صنعت، تسهیل ثبت اختراع و تولید پایلوت، انجام پژوهش‌های تیمی چندرشته‌ای و حمایت از پژوهشگران جوان را از جمله راهکارهای توسعه این مسیر دانست و گفت: سرمایه‌گذاری در پژوهش بالینی، سرمایه‌گذاری مستقیم در کیفیت درمان مردم استان است.

 

فناوری؛ تکمیل‌کننده پژوهش و پاسخ به نیاز جامعه

دکتر محمدامین یونسی هروی، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی و فناور برتر استان، پژوهش و فناوری را دو بخش مکمل یک مسیر واحد می‌داند؛ مسیری که باید به تولید محصول یا خدمتی کاربردی برای جامعه منتهی شود.

 

وی با اشاره به فعالیت‌های فناورانه خود گفت: در حوزه فناوری، از ابتدا تلاش کردم ایده‌ها را با مطالعه دقیق، به ثبت مالکیت فکری برسانم و به همین دلیل تعداد اختراعاتم به ۳۳ ثبت اختراع رسیده است که یکی از دلایل انتخاب به‌عنوان فناور برتر استان بود.

 

به گفته وی، پژوهشی ارزشمند است که خروجی آن به حل مشکلات واقعی کمک کند.

وی افزود: تلاش ما این بوده که مسائل موجود در حوزه دانشگاه و سلامت استان را شناسایی کرده و برای رفع آن‌ها ایده‌پردازی کنیم. حمایت معاونت تحقیقات دانشگاه نیز بستری را فراهم کرد تا این ایده‌ها به مرحله اجرا برسند.

 

دکتر یونسی هروی یکی از مهم‌ترین دستاوردهای خود را اختراع و تجاری‌سازی قالب‌های سیلیکونی تولیدکننده اسپیسرهای آنتی‌بیوتیک‌دار مفاصل عنوان کرد و افزود: این محصول از صفر تا صد، از طرح پژوهشی و کارآزمایی بالینی در همین استان شکل گرفت، سپس در دانشگاه مشهد تأیید شد و در نهایت وزارت بهداشت آن را به‌عنوان یک محصول کاربردی در کنترل عفونت مفاصل تأیید کرد و اکنون در کشور مورد استفاده قرار می‌گیرد.

 

وی تأکید کرد: اجرای این طرح‌ها نشان می‌دهد که در داخل استان نیز می‌توان مشکلات داخلی را حل کرد و در سطح ملی مطرح شد. این موضوع باعث می‌شود دانشجویان و همکاران ببینند دانشگاه حامی است و چرخه فناوری در دانشگاه و استان شکل بگیرد.

 

پژوهش و سیاست‌گذاری؛ حلقه مفقوده توسعه سلامت

دکتر حسن نامدار، عضو هیأت علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی و پژوهشگر برتر دستگاه‌های اجرایی، پژوهش را زیربنای تصمیم‌سازی‌های کلان در نظام سلامت می‌داند و بر ضرورت بهره‌گیری از نتایج تحقیقات در سیاست‌گذاری‌ها تأکید دارد.

 

وی با اشاره به حوزه فعالیت‌های پژوهشی خود گفت: پژوهش‌های ما در حوزه آموزش پزشکی و شناخت سیستم ایمنی در دوران بارداری متمرکز بوده است؛ موضوعاتی که نقش مهمی در ارتقای کیفیت آموزش پزشکی عمومی و کاهش چالش‌های حوزه باروری دارند.

 

وی با بیان اینکه در حوزه ایمنی‌شناسی باروری هنوز بسیاری از ابعاد ناشناخته باقی مانده است، افزود: پژوهش‌های ما بر شناسایی این جنبه‌های مبهم متمرکز است تا بتوان براساس یافته‌ها، راهکارهایی برای کاهش سقط‌ها و ناباروری ارائه کرد.

 

دکتر نامدار یکی از دغدغه‌های اصلی پژوهشگران را عدم استفاده کافی از نتایج تحقیقات در سیاست‌گذاری‌های سلامت عنوان کرد و گفت: انتظار این است که سیاست‌گذاران حوزه سلامت از دستاوردهای پژوهشی برای ارتقای وضعیت‌ها استفاده کنند؛ موضوعی که متأسفانه هنوز به‌طور کامل محقق نشده است.

 

وی علاقه، مطالعه عمیق و شناخت دقیق خلأهای علمی را پیش‌نیاز ورود مؤثر به عرصه پژوهش دانست و افزود: حمایت بیشتر دانشگاه‌ها، مؤسسات تحقیقاتی و پارک‌های علم و فناوری می‌تواند زمینه تبدیل پژوهش‌ها به محصول، آیین‌نامه، دستورالعمل و سیاست‌های اجرایی را فراهم کند تا کاربست تحقیقات در عمل اتفاق بیفتد.

 

پژوهش؛ سرمایه‌ای برای آینده سلامت استان

تجربه‌های موفق پژوهشگران دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی نشان می‌دهد که توجه به پژوهش‌های مسئله‌محور، حمایت از ایده‌های نوآورانه و ایجاد پیوند میان پژوهش، فناوری و بالین، می‌تواند نقش تعیین‌کننده‌ای در ارتقای سلامت جامعه داشته باشد. مسیری که استمرار آن، نه‌تنها جایگاه علمی دانشگاه را تقویت می‌کند، بلکه به بهبود کیفیت زندگی مردم استان نیز منجر خواهد شد.

 

پژوهش واقعی در آزمایشگاه شکل می‌گیرد

 

محمدامین فرقانی، پژوهشگر برتر دانشجویی در مقطع دکتری حرفه‌ای، عمده فعالیت‌های پژوهشی خود را در حوزه حیوانات آزمایشگاهی و مطالعات مرتبط با مغز و نخاع عنوان کرد و گفت: بیشترین فعالیت من در حوزه حیوانات آزمایشگاهی و اقدامات مرتبط با آن بوده و حتی همکاری‌هایی خارج از استان نیز داشته‌ام. بخش عمده امتیاز کسب‌شده برای این رتبه، حاصل چاپ مقالات علمی در حوزه مطالعات مغز و نخاع حیوانات آزمایشگاهی است

.

 

وی با اشاره به افزایش فعالیت‌های پژوهشی خود پس از دوران کرونا افزود: بعد از کرونا، فعالیت‌های پژوهشی‌ام جدی‌تر شد و بخشی از نتایج این مطالعات به چاپ مقالات علمی منجر شد

.

این پژوهشگر برتر دانشجویی با بیان اینکه تفاوت‌های محسوسی میان استان‌ها در حوزه پژوهش وجود دارد، اظهار کرد: بین استان‌ها از نظر زیرساخت‌ها و نگرش به پژوهش تفاوت‌های زیادی وجود دارد. خوشبختانه در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی زیرساخت‌هایی فراهم شده، اما همت و نگاه حمایتی مسئولان استان هم نقش تعیین‌کننده‌ای در شکوفایی پژوهش دارد

.

فرقانی تأکید کرد: نگرش و دیدگاه افراد در سمت‌های مختلف بسیار مهم است. باید انتظارات از دانشجویانی که تازه وارد عرصه پژوهش می‌شوند واقع‌بینانه باشد و با حمایت و همراهی، مسیر رشد برای آن‌ها هموار شود

.

وی پژوهش واقعی را وابسته به تقویت فعالیت‌های آزمایشگاهی دانست و گفت: پژوهش واقعی در آزمایشگاه شکل می‌گیرد و لازم است اعتبارات بیشتری به این حوزه تزریق شود. هزینه‌کرد منابع نباید صرفاً معطوف به تشریفات، همایش‌ها و کنگره‌ها باشد، بلکه باید به ایجاد زیرساخت، تأمین مواد اولیه و تجهیزات آزمایشگاهی اختصاص یابد

.

به گفته وی، استان خراسان شمالی ظرفیت انجام پژوهش‌های علمی و کاربردی را دارد و با حمایت هدفمند می‌تواند به نتایج قابل توجهی دست یابد.

 

تقدیر هدفمند از پژوهشگران، موتور محرک انگیزه در دانشگاه‌هاست

 

ایمان وظیفه‌پرست، پژوهشگر برتر دانشجویی استان خراسان شمالی، مجموعه‌ای از فعالیت‌های علمی و فناورانه را عامل کسب این عنوان دانست و گفت: چندین مقاله علمی، ثبت اختراع، اجرای طرح پژوهشی، تألیف و ترجمه کتاب، کسب مقام در جشنواره ملی ایده تا ثروت، ارائه مقاله در کنگره بین المللی زخم و همچنین تأسیس هسته فناور آندوسلامت دیجیتال در معاونت تحقیقات و فناوری دانشگاه علوم پزشکی استان، از جمله فعالیت‌هایی بود که در انتخابم به‌عنوان پژوهشگر برتر مؤثر بود.

 

 

وی با تأکید بر نقش انگیزه در تداوم مسیر پژوهش افزود: بعد از انتخاب دانشجویان برتر، لازم است تقدیرها در شأن فعالیت‌های علمی آن‌ها باشد. این موضوع نه‌تنها برای فرد منتخب، بلکه برای سایر دانشجویان نیز انگیزه‌آفرین است

.

این پژوهشگر برتر دانشجویی، همکاری اساتید را یکی از عوامل کلیدی در رشد پژوهش دانشجویی عنوان کرد و اظهار داشت: همراهی بیشتر اساتید، ایجاد انگیزه، فراهم‌کردن شرایط یادگیری و برگزاری کارگاه‌های پژوهشی هدفمند و محصول‌محور، می‌تواند خروجی‌های مؤثرتری برای دانشگاه به همراه داشته باشد.

.

وظیفه‌پرست همچنین بر لزوم توجه به تمامی مقاطع تحصیلی تأکید کرد و گفت: دانشجویان مقطع کارشناسی نباید با کم‌توجهی مواجه شوند. نگاه‌ها نباید صرفاً معطوف به یک مقطع خاص باشد، چراکه استعدادهای پژوهشی در همه سطوح وجود دارد و نیازمند شناسایی و حمایت هستند.