دکتر یزدیان روز شنبه 10 آبان ماه 1404 با بیان این مطلب در گفتگو با وبدا اظهار کرد: به دلیل ویژگی‌های رشدی و رفتاری کودکان، آنان به‌ویژه در سنین زیر ۵ سال بیش از سایر گروه‌ها در معرض خطر مسمومیت قرار دارند. آگاهی والدین و مراقبان از علل، علائم و روش‌های پیشگیری نقش تعیین‌کننده‌ای در حفظ سلامت کودکان دارد.

 

وی با بیان اینکه مسمومیت در کودکان یکی از شایع‌ترین علل مراجعه به اورژانس‌هاست و در بسیاری موارد، با رعایت اصول ساده ایمنی در منزل قابل پیشگیری است. افزود: کودکان به دلیل ویژگی‌های رشدی و رفتاری خاص خود، گروهی بسیار آسیب‌پذیر در برابر مسمومیت‌ها محسوب می‌شوند. کنجکاوی طبیعی، تمایل به کشف محیط با دهان و ناتوانی در تشخیص مواد خطرناک از خوراکی‌ها، از مهم‌ترین دلایل در معرض خطر بودن آن‌هاست.

 

این عضئ هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی اضافه کرد: سیستم متابولیسمی بدن کودکان با بزرگسالان متفاوت است و حتی مقدار کمی از دارو یا ماده شیمیایی می‌تواند اثرات شدید و گاه مرگبار در بدن آنان ایجاد کند.

 

ضرورت ایمن‌سازی محیط خانه

این عضو هیئت علمی با تأکید بر اینکه محیط خانه باید از نظر وجود مواد سمی، داروها و مواد شیمیایی ایمن‌سازی شود، گفت: داروها، شوینده‌ها، سموم و مواد آرایشی باید در کابینت‌های قفل‌دار و دور از دسترس کودکان نگهداری شوند.

 

دکتر میثم یزدیان ادامه داد: والدین هرگز نباید مواد شیمیایی را در ظروف خوراکی مانند بطری نوشابه یا آب معدنی بریزند، چرا که این کار یکی از دلایل شایع بروز مسمومیت در کودکان است.

 

او خاطرنشان کرد: پس از استفاده از هر نوع ماده شوینده یا دارو، باید در آن بلافاصله بسته شود و هرگونه ماده خطرناک در محیط خارج از منزل و در ظروف اصلی نگهداری شود.

 

مراقبت در مصرف دارو

وی با بیان اینکه دارو یکی از مهم‌ترین عوامل بروز مسمومیت در کودکان است. عنوان کرد:  والدین باید دارو را صرفاً طبق تجویز پزشک و در دوز مناسب برای کودک استفاده کنند. برخی والدین برای تشویق کودک به مصرف دارو، آن را مانند «آبنبات» توصیف می‌کنند، در حالی که این کار خطرناک است و می‌تواند منجر به مصرف خودسرانه توسط کودک شود.

 

به گفته این عضو هیئت علمی، باقی‌مانده داروها نباید در دسترس کودکان قرار گیرد و مصرف دارو در منزل باید تحت نظارت دقیق انجام شود، به‌ویژه در خانواده‌هایی که سالمندان نیز حضور دارند.

 

آموزش و آگاهی‌دهی به کودکان

دکتر یزدیان با اشاره به اینکه آموزش کودکان از سنین پایین درباره مفاهیم «خطر»، «سم»، و «نباید بخورم» نقش مؤثری در پیشگیری دارد. تأکید کرد: والدین می‌توانند از طریق بازی، داستان یا نمایش تصویری، به کودک بیاموزند که هر مایع یا قرصی خوردنی نیست و تنها مواد غذایی مجاز را باید مصرف کند.

 

او ادامه داد: توضیح ساده درباره علائم هشدار روی بسته‌ها مانند علامت جمجمه، و تکرار پیام‌های ایمنی در محیط خانه، باعث می‌شود کودک در آینده رفتار محتاطانه‌تری داشته باشد.

 

مسمومیت‌های شایع در کودکان

وی درباره انواع مسمومیت‌های شایع در کودکان گفت: مسمومیت دارویی، مسمومیت با مواد شوینده، مسمومیت غذایی، مسمومیت با مواد نفتی، مسمومیت با مواد مخدر و تماس با سموم یا حشرات از شایع‌ترین موارد هستند.

 

او افزود: در مسمومیت دارویی، علائمی مانند تهوع، خواب‌آلودگی، استفراغ و تشنج دیده می‌شود. در مسمومیت با مواد شوینده، کودک ممکن است دچار سوزش دهان، سرفه، یا دشواری تنفس شود، مسمومیت غذایی معمولاً با دل‌درد، تب و اسهال همراه است و در مسمومیت با مواد نفتی یا بنزین، استنشاق یا بلع مقدار اندک نیز می‌تواند باعث اختلال تنفسی شود.

 

وی هشدار داد: در هیچ‌یک از این موارد، والدین نباید کودک را به استفراغ وادار کنند، مگر با دستور مستقیم پزشک.

 

نشانه‌های هشدار مسمومیت

این متخصص اظهار کرد: علائمی مانند استفراغ مکرر یا خونی، تغییر در سطح هوشیاری، کبودی لب‌ها، تشنج، و بوی غیرعادی از دهان باید جدی گرفته شود و در این شرایط تماس فوری با اورژانس (۱۱۵) ضروری است.

 

دکتر یزدیان افزود: والدین باید بسته دارو یا ماده مصرف‌شده را نزد خود نگه دارند تا به تیم درمانی نشان دهند و اطلاعات دقیق شامل زمان، مقدار و نوع ماده را ارائه کنند.

 

وی با بیان اینکه مسمومیت با مخدرها در کودکان یکی از خطرناک‌ترین و در عین حال قابل پیشگیری‌ترین موارد اورژانسی است. افزود: متأسفانه برخی والدین یا مراقبان، با باور غلطی که دود یا مقدار کمی از مواد مخدر می‌تواند برای درمان مشکلاتی مانند اسهال، سرفه یا بی‌قراری مفید باشد، باعث بروز مسمومیت‌های شدید در کودکان می‌شوند.

 

این عضو هیئت علمی در دانشگاه با تاکید بر اینکه بدن کودکان به‌ویژه در سنین پایین، نسبت به اثرات مواد مخدر بسیار حساس است و حتی دوزهای بسیار کم می‌تواند موجب خواب‌آلودگی شدید، کاهش سطح هوشیاری، سرکوب تنفس (آپنه تنفسی) و در نهایت مرگ شود. خاطرنشان کرد: مصرف یا تماس تصادفی با مواد افیونی مانند تریاک، شیره یا متادون نیز از علل شایع مسمومیت در کودکان است و نیازمند درمان فوری در مراکز درمانی می‌باشد. آگاه‌سازی خانواده‌ها و نگهداری ایمن این مواد از دسترس کودکان، نقش مهمی در پیشگیری از این حوادث دارد.

 

اقدامات فوری در زمان بروز مسمومیت

وی با بیان اینکه نخستین گام در مواجهه با مسمومیت، حفظ خونسردی و تماس فوری با اورژانس است. تصریح کرد: در صورت ریختن ماده سمی روی پوست یا چشم، محل باید با آب فراوان شسته شود و کودک سریعاً به مرکز درمانی منتقل شود.

 

نقش والدین و جامعه

این عضو هیئت علمی با تاکید بر اینکه نقش والدین، مهدکودک‌ها و مدارس در پیشگیری از مسمومیت‌ها بسیار حیاتی است.خاطرنشان کرد: آموزش معلمان و مراقبان درباره علائم اولیه مسمومیت، و آشنایی آنان با کمک‌های اولیه، می‌تواند جان کودکان را نجات دهد.

 

دکتر یزدیان گفت: والدین باید شماره تلفن مراکز اطلاع‌رسانی دارو و سموم را در دسترس داشته باشند و در صورت بروز حادثه، قبل از هر اقدام خودسرانه، با این مراکز یا اورژانس تماس بگیرند.

 

این عضو هیئت علمی تأکید کرد: بیشتر موارد مسمومیت در کودکان با رعایت چند اصل ساده قابل پیشگیری است. ایمن‌سازی محیط خانه، آموزش مستمر به کودک، نگهداری ایمن مواد شیمیایی و آگاهی از علائم هشدار، چهار رکن اساسی برای حفاظت از سلامت کودکان محسوب می‌شود.

 

وی افزود: اطلاع‌رسانی عمومی و افزایش آگاهی والدین از طریق رسانه‌ها و نظام سلامت، می‌تواند میزان مسمومیت‌های کودکان را به طور چشمگیری کاهش دهد.