دکتر نیکدل، جراح عمومی با تأکید بر این‌که هدف از جراحی‌های کاهش وزن تنها زیبایی نیست بلکه بازگرداندن سلامت متابولیک و کنترل بیماری‌های ناشی از چاقی است، گفت: موفقیت نهایی جراحی به رفتار بیمار پس از عمل، رعایت رژیم غذایی، فعالیت بدنی و پیگیری منظم بستگی دارد.

 

انواع جراحی‌های کاهش وزن

وی درباره روش‌های مختلف جراحی کاهش وزن توضیح داد و با اشاره به روش اسلیو گاسترکتومی (Sleeve Gastrectomy) گفت: در این روش حدود ۶۰ تا ۸۰ درصد حجم معده برداشته می‌شود و معده به لوله‌ای باریک تبدیل می شود، این جراحی معمولاً برای بیمارانی با BMI بالای ۳۵ یا BMI بالای ۳۰ همراه با بیماری‌های متابولیک مانند دیابت نوع ۲ یا فشار خون بالا انجام می‌شود.

 

این جراح عمومی افزود: کاهش اشتها به‌دلیل افت هورمون گرلین و بهبود قند و چربی خون از مزایای این روش است. بیماران معمولاً طی دو سال حدود ۵۰ تا ۶۰ درصد از وزن اضافی خود را از دست می‌دهند. از عوارض احتمالی می‌توان به نشت از محل بخیه (نادر ولی خطرناک)، رفلاکس معده به مری و کمبود ویتامین‌های B و D اشاره کرد.

 

 بای‌پس معده (Roux-en-Y Gastric Bypass)

دکتر نیکدل با اشاره به روش بای پس معده، ادامه داد: در این روش بخش کوچکی از معده جدا و به بخش میانی روده کوچک متصل می‌شود تا جذب کالری و قند کاهش یابد. این روش برای بیماران با BMI بالاتر از ۴۰ یا BMI ۳۵ به‌همراه دیابت مقاوم به درمان مناسب است.

 

وی گفت: این عمل منجر به کاهش ۶۰ تا ۷۰ درصد وزن اضافی در طول پنج سال می‌شود، دیابت و چربی خون را به‌سرعت کنترل می‌کند، اما با خطر کمبود ویتامین B12، آهن و کلسیم، سندرم دامپینگ (تهوع و تعریق پس از غذا) و احتمال انسداد روده همراه است.

 

 سوئیچ دوازدهه‌ای (Duodenal Switch)

عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی درباره روش سوم اظهار کرد: این روش ترکیبی از دو عمل بالا است؛ در آن معده کوچک می‌شود و مسیر عبور غذا در روده کوتاه‌تر می‌گردد تا جذب کالری کاهش یابد. این روش برای بیماران با چاقی بسیار شدید (BMI بالای ۵۰) یا بیماری متابولیک پیشرفته به‌کار می‌رود.

 

وی افزود: با وجود بیشترین میزان کاهش وزن پایدار، این روش بیشترین خطر کمبود ویتامین‌ها و مواد معدنی را دارد و نیازمند پیگیری و مکمل‌درمانی مادام‌العمر است.

 

میزان موفقیت و ماندگاری

به گفته دکتر نیکدل جراح عمومی در دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی از نظر ماندگاری نتیجه، بای‌پس معده و سوئیچ دوازدهه معمولاً کاهش وزن پایدارتر و بیشتری ایجاد می‌کنند، اما با عوارض تغذیه‌ای بالاتر همراه‌اند. اسلیو گاسترکتومی به‌دلیل سادگی و ایمنی بیشتر، محبوب‌ترین روش در جهان است، به‌ویژه در بیماران با BMI بین ۳۵ تا ۴۵.

 

وی تأکید کرد: موفقیت نهایی جراحی نه‌تنها به نوع عمل بلکه به رفتار بیمار پس از عمل، رعایت رژیم غذایی، فعالیت بدنی و پیگیری منظم بستگی دارد.

 

اندیکاسیون‌های جراحی معده

این پزشک جراح درباره موارد انجام این جراحی‌ها گفت: جراحی باریاتریک در سه گروه از بیماران توصیه می‌شود: افرادی با BMI بالای ۴۰ حتی بدون بیماری همراه، بیماران با BMI بین ۳۵ تا ۳۹.۹ همراه با بیماری‌هایی مانند دیابت نوع ۲، فشار خون بالا، کبد چرب یا وقفه تنفسی در خواب، و افراد با BMI بین ۳۰ تا ۳۴.۹ در صورت وجود بیماری متابولیک شدید.

 

وی عنوان کرد: افراد با BMI زیر ۳۰ معمولاً نباید تحت جراحی قرار گیرند و بهتر است از روش‌های غیرجراحی استفاده کنند.

 

عوارض احتمالی جراحی

دکتر نیکدل با بیان اینکه هشدار که هیچ عمل جراحی بدون خطر نیست، گفت: عوارض کوتاه‌مدت شامل خون‌ریزی، عفونت، نشت از خط بخیه و ترومبوز وریدی است. در حالی‌که عوارض بلندمدت می‌تواند شامل رفلاکس، سوء‌جذب، سندرم دامپینگ، کمبود ویتامین و املاح یا بازگشت بخشی از وزن باشد.

 

وی با اشاره به آمار جهانی بیان کرد: در مراکز مجهز و با تیم‌های باتجربه، مرگ‌ومیر کمتر از ۰٫۱ درصد و عوارض عمده حدود ۳ تا ۴ درصد گزارش شده است.

 

وی در پاسخ به این سوال که اگر بیمار شرایط جراحی نداشته باشد، یادآوری کرد:در بیمارانی که واجد شرایط جراحی نیستند یا تمایلی به عمل ندارند، درمان‌های ترکیبی غیرجراحی توصیه می‌شود. این درمان‌ها شامل رژیم غذایی علمی و پایدار، فعالیت بدنی منظم، مشاوره روان‌شناسی و در صورت نیاز، استفاده از داروهای نوین کنترل اشتها و متابولیسم است.

 

دکتر نیکدل ادامه داد: بالن معده یا روش‌های اندوسکوپیک کاهش حجم معده نیز گزینه‌هایی موقتی هستند که اثرات کوتاه‌مدت‌تری دارند.

 

مراقبت‌های بعد از عمل و نقش بیمار

دکتر نیکدل تأکید کرد: جراحی تنها آغاز مسیر است. بدون اصلاح سبک زندگی، احتمال بازگشت وزن زیاد است.

 

این عضو هیئت علمی ادامه داد: رعایت رژیم غذایی متعادل، مصرف منظم مکمل‌های ویتامینی شامل B12، آهن، کلسیم، ویتامین D و مولتی‌ویتامین، فعالیت بدنی روزانه و پیگیری منظم پزشکی تا دو سال پس از عمل از عوامل حیاتی موفقیت درمان هستند.

 

وی تاکید کرد: هدف از این جراحی‌ها زیبایی نیست، بلکه بازگرداندن سلامت متابولیک و کنترل بیماری‌های ناشی از چاقی است. هر بیمار باید با مشاوره‌ تیم تخصصی شامل جراح، متخصص تغذیه و روان‌شناس تصمیم بگیرد.