نسرین علیزاده در هفته ملی دیابت در گفت و گو با وبدا؛ اظهار کرد: رژیم غذایی مناسب برای بیماران مبتلا به دیابت باید علاوه بر تأمین نیازهای روزانه بدن به انرژی و مواد مغذی، موجب کنترل دقیق قند خون، چربی خون، فشار خون و وزن بدن شود.

 

وی افزود: تنظیم رژیم غذایی هدفمند در بیماران دیابتی باعث می‌شود نوسانات قند خون کاهش یابد و از عوارض بلندمدت بیماری همچون نارسایی کلیوی، فشار خون بالا، آسیب به شبکیه چشم، زخم‌های دیابتی و بیماری‌های قلبی و عروقی جلوگیری شود.

 

علیزاده خاطرنشان کرد: تغذیه صحیح در دیابت نه تنها بخشی از درمان است، بلکه در بسیاری از موارد جایگزین یا مکمل مؤثر دارودرمانی محسوب می‌شود. بیماران با رعایت الگوی غذایی سالم، می‌توانند میزان انسولین یا داروی مصرفی خود را تحت نظر پزشک کاهش دهند و از عوارض جانبی داروها پیشگیری نمایند.

 

ضرورت مراجعه به کارشناس تغذیه برای تنظیم رژیم اختصاصی

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه تصریح کرد:رژیم غذایی بیماران دیابتی باید به‌گونه‌ای تنظیم شود که از نظر ترکیب مواد مغذی به الگوی تغذیه‌ای افراد سالم نزدیک باشد، اما در عین حال تناسب لازم برای کنترل قند خون در آن رعایت شود.

 

وی تاکید کرد: تنظیم برنامه غذایی برای بیمار دیابتی نیازمند دانش تخصصی است و به هیچ وجه نباید به توصیه اطرافیان یا نسخه‌های غیرعلمی موجود در فضای مجازی اعتماد کرد.

 

علیزاده یادآور شد که کارشناسان تغذیه در مراکز خدمات جامع سلامت، برنامه غذایی متناسب با شرایط بدنی، سطح فعالیت، داروهای مصرفی و شاخص توده بدنی هر بیمار را تنظیم می کنند تا نتایج مطلوب حاصل شود.

 

خدمات رایگان تغذیه برای بیماران دیابتی در استان

وی گفت: در حال حاضر ۲۲ کارشناس تغذیه در مراکز خدمات جامع سلامت شهری و روستایی استان خراسان شمالی فعالیت دارند و در کنار تیم سلامت شامل پزشک، ماما و روانشناس، خدمات مشاوره تغذیه و رژیم درمانی را به‌صورت رایگان در اختیار بیماران مبتلا به دیابت و پیش‌دیابت قرار می‌دهند.

 

علیزاده افزود: در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۱ هزار و ۱۰۰ نفر از بیماران با مراجعه به این مراکز از خدمات مشاوره تغذیه بهره‌مند شده‌اند. اما در شش‌ماهه نخست سال ۱۴۰۴ تنها ۲۲ درصد از بیماران دیابتی ارجاع‌شده به کارشناس تغذیه مراجعه کرده‌اند که این موضوع نیازمند افزایش آگاهی عمومی و پیگیری بیشتر بیماران است.

 

وی اظهار کرد: یکی از اولویت‌های مهم معاونت بهداشتی، گسترش فرهنگ مراجعه منظم بیماران به کارشناس تغذیه و استفاده از خدمات رایگان در مراکز سلامت است تا کنترل بیماری در سطح جامعه ارتقاء یابد.

 

وضعیت نگران‌کننده چاقی در استان و ارتباط آن با دیابت

علیزاده با اشاره به بررسی داده‌های سامانه «سیب» گفت: نتایج ثبت‌شده نشان می‌دهد ۵۳ درصد از افراد بالای ۱۸ سال استان دچار اضافه وزن یا چاقی و همچنین ۴۶.۳ درصد از میانسالان (۳۰ تا ۵۹ سال) دارای چاقی شکمی هستند.

 

وی افزود: چاقی یکی از اصلی‌ترین عوامل خطر ابتلا به دیابت نوع دو محسوب می‌شود و ارتباط مستقیمی با مقاومت به انسولین دارد. کاهش حتی پنج تا ده درصد از وزن بدن می‌تواند تأثیر چشمگیری بر بهبود کنترل قند خون، فشار خون و چربی خون داشته باشد.

 

او تأکید کرد: اصلاح سبک زندگی، کاهش مصرف غذاهای پرچرب و پرکالری، افزایش فعالیت بدنی و داشتن خواب کافی از مهم‌ترین راهکارهای کاهش چاقی و پیشگیری از دیابت است.

 

مواد غذایی مضر در بیماران دیابتی

وی با بیان اینکه تغذیه نامناسب می‌تواند کنترل دیابت را دشوار سازد، اظهار کرد: بیماران باید از مصرف غذاهای پرسدیم مانند غذاهای شور، کالباس، سوسیس، پنیر پیتزا، چیپس، پفک و انواع کنسروها پرهیز کنند.

همچنین مصرف مواد غذایی پرچرب و حاوی اسیدهای چرب ترانس از جمله کره، خامه، لبنیات پرچرب، روغن جامد و غذاهای سرخ‌شده باید به حداقل برسد.

علیزاده افزود: قندها و شیرینی‌های ساده مانند قند، شکر، عسل، مربا، نوشابه، بستنی و شیرینی‌های قنادی باعث افزایش سریع قند خون می‌شوند و باید مصرف آنها به‌طور جدی محدود گردد. وی تاکید کرد که حذف این مواد، گام مهمی در کاهش نوسانات قند خون روزانه بیماران است.

مواد غذایی مفید برای بیماران دیابتی

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه بیان کرد:رژیم غذایی بیماران دیابتی باید سرشار از فیبر، ویتامین و مواد معدنی باشد. مصرف انواع سبزی‌ها به‌ویژه سبزیجات تیره‌رنگ، برگ‌دار و کم‌نشاسته‌ای مانند اسفناج، کلم بروکلی و خیار توصیه می‌شود.

 

وی ادامه داد: مصرف میوه‌های تازه در حد متعادل، حبوبات مانند عدس و لوبیا، نان‌های سبوس‌دار نظیر نان سنگک، شیر و ماست کم‌چرب، روغن زیتون، گردو و ماهی در کنترل قند خون بسیار مؤثر است.

 

علیزاده خاطرنشان کرد که فیبر موجود در نان کامل و حبوبات موجب کاهش جذب قند از دستگاه گوارش و پیشگیری از افزایش ناگهانی قند خون پس از غذا می‌شود.

 

باورهای نادرست درباره تغذیه در دیابت

وی در ادامه به باورهای اشتباه رایج اشاره کرد و گفت: تصور اینکه بیماران دیابتی نباید برنج، سیب‌زمینی یا میوه مصرف کنند نادرست است. این مواد در صورت مصرف متعادل و در چارچوب رژیم تنظیم‌شده، می‌توانند بخشی از غذای روزانه بیمار باشند. همچنین باورهایی نظیر تأثیر مواد غذایی تلخ در کاهش قند خون پایه علمی ندارد و نباید به آنها استناد کرد.

 

علیزاده افزود: مصرف عسل نیز به دلیل داشتن قندهای ساده باید محدود شود و بهتر است از شیرین‌کننده‌های مصنوعی مجاز به‌عنوان جایگزین استفاده گردد.

 

به گفته وی، ترکیب برنج با حبوبات یا جایگزینی نان سفید با نان‌های کامل یا سبوس‌دار، از بهترین روش‌ها برای کاهش قند خون پس از صرف وعده غذایی است.

 

وی اظهار کرد: مطالعات نشان داده‌اند که برخی ریزمغذی‌ها می‌توانند در بهبود حساسیت سلول‌ها به انسولین مؤثر باشند.از جمله این مواد می‌توان به روی (Zn)، ویتامین C و ویتامین A اشاره کرد. منابع غذایی حاوی این ریزمغذی‌ها شامل گوشت قرمز، مرغ، ماهی، لبنیات، تخم‌مرغ، غلات کامل، حبوبات، مغزها، مرکبات، سبزی‌های تازه، هویج، زردآلو و گوجه‌فرنگی هستند.

 

علیزاده تاکید کرد که گنجاندن این مواد در رژیم غذایی روزانه به بیماران کمک می‌کند تا عملکرد انسولین در بدن بهبود یابد و کنترل قند خون تسهیل شود.

 

مدیر گروه بهبود تغذیه جامعه گفت:تمام افراد مبتلا به دیابت، پیش‌دیابت، اضافه وزن یا چاقی می‌توانند با مراجعه به نزدیک‌ترین مرکز خدمات جامع سلامت محل سکونت خود، از خدمات مشاوره تغذیه و رژیم‌درمانی رایگان کارشناسان تغذیه استفاده کنند.

 

وی افزود: هدف نهایی این خدمات، پیشگیری از بروز عوارض دیابت، کاهش شیوع چاقی و ارتقای سطح سلامت جامعه است. علیزاده تأکید کرد که با همکاری و مشارکت مردم، می‌توان گامی مؤثر در جهت کاهش بار بیماری‌های غیرواگیر در استان برداشت.