نقش نان کامل در کنترل قند خون و افزایش حساسیت به انسولین
دکتر عربی، مدیر نظارت و ارزیابی فراورده های خوراکی آشامیدنی آرایشی و بهداشتی معاونت غذا و داروی دانشگاه علوم پزشکی خراسان شمالی، با تأکید بر نقش تغذیه سالم در پیشگیری از بیماریهای مزمن گفت: در روزگاری که دیابت نوع ۲ بهعنوان یکی از شایعترین بیماریهای مزمن در کشور رو به افزایش است، توجه به نوع نانی که روزانه مصرف میکنیم، میتواند یکی از سادهترین و در عین حال مؤثرترین راهکارهای پیشگیری و کنترل این بیماری باشد.
دکتر عربی در گفت و گو با وبدا؛ افزود: نان کامل به نانی گفته میشود که از آرد کامل تهیه شده باشد. در فرآیند تولید آرد کامل پوسته و جوانهی گندم حذف نمیشوند. بنابراین نان تهیه شده از این آرد سرشار از فیبر غذایی، ویتامینهای گروه B، منیزیم، روی، آنتیاکسیدانها و ترکیبات گیاهی مفید (فیتوکمیکالها) است. در مقابل، آرد سفید بخش عمدهای از این ترکیبات ارزشمند را از دست داده و عمدتاً حاوی نشاستهی ساده است.
تأثیر نان کامل بر قند خون و پیشگیری از دیابت
وی با اشاره به مطالعات علمی انجامشده در مجلات معتبر مانند American Journal of Clinical Nutrition و Diabetes Care افزود: مصرف منظم غلات سبوسدار از جمله نان کامل میتواند خطر بروز دیابت نوع ۲ را تا ۳۰ درصد کاهش دهد. این اثر از چند مسیر فیزیولوژیک حاصل میشود.
کاهش شاخص گلایسمی (GI)
دکتر عربی بیان کرد: نان کامل دارای شاخص گلایسمی پایینتری است، یعنی قند خون را آهستهتر و با شدت کمتری افزایش میدهد. این ویژگی به کاهش نوسانات انسولین و مقاومت به انسولین کمک میکند.
وی افزود: فیبر محلول موجود در سبوس باعث بهبود عملکرد انسولین در سلولهای عضلانی و کبدی میشود. تحقیقات نشان دادهاند رژیمهای سرشار از فیبر سبوسدار سطح HbA1c را در بیماران دیابتی بهطور قابل توجهی کاهش میدهند.
به گفته وی، ترکیبات پلیساکاریدی موجود در سبوس نقش پریبیوتیک دارند و باعث رشد باکتریهای مفید روده میشوند. این باکتریها در تنظیم متابولیسم گلوکز و کاهش التهاب سیستمیک (عامل کلیدی در مقاومت به انسولین) مؤثرند.
مدیر اداره نظارت بر مواد غذایی و آشامیدنی در معاونت غذا و دارو افزود: فیبر بالای نان کامل موجب احساس سیری طولانیتر میشود، در نتیجه دریافت کالری روزانه کاهش یافته و کنترل وزن آسانتر خواهد بود. مسئلهای که در پیشگیری از دیابت بسیار حیاتی است.
اثرات تکمیلی در درمان بیماران دیابتی
دکتر عربی تصریح کرد: در بیماران مبتلا به دیابت نوع ۲، جایگزینی نان سفید با نان کامل به مدت تنها ۸ تا ۱۲ هفته، در مطالعات بالینی منجر به کاهش معنیدار قند ناشتا، تریگلیسیرید و مقاومت به انسولین (HOMA-IR) شده است. همچنین ترکیبات پلیفنولی سبوس گندم با مهار آنزیمهای آلفا آمیلاز و آلفا گلوکوزیداز، سرعت تجزیهی نشاسته را کم کرده و جذب گلوکز در روده را کاهش میدهند.
چگونه نان کامل را انتخاب کنیم؟
وی در ادامه درباره نحوه انتخاب نان کامل اظهار کرد: نانهایی را انتخاب کنید که از آرد سبوسدار واقعی (نه آردهای با سبوس افزوده) تهیه شده باشند و از مصرف نانهای صنعتی حاوی شکر یا چربی افزوده خودداری کنید.
دکتر عربی تأکید کرد: بهبود سلامت جامعه از سفرههای مردم آغاز میشود. گنجاندن نان کامل در وعدههای غذایی روزانه، نهتنها به کنترل قند خون و پیشگیری از دیابت کمک میکند، بلکه سلامت قلب، گوارش و حتی خلقوخو را نیز بهبود میبخشد.نان کامل شاید سادهترین اما مؤثرترین تغییر در مسیر یک زندگی سالمتر باشد.
نظر دهید